İnsan ve Hayvan Gelişimi Üzerine Yapılan Sıra Dışı Deney

1931 yılında ABD’li hayvan psikologları Luella ve Winthrop Kellogg çifti, insan ve hayvan gelişimi üzerine yürüttükleri araştırmaları olağanüstü bir seviyeye taşıdı. Florida Eyalet Üniversitesi ile Indiana Eyalet Üniversitesi’nde görev yapan çift, bir bebek şempanzeyi kendi oğullarıyla birlikte büyütmeye karar verdi.

İki Tür, Tek Aile: Donald ve Gua

Kellogg çiftinin evinde başlayan bu deneyde, biri insan diğeri şempanze olan iki bebek yer aldı. Donald, 10 aylıkken; Gua ise henüz 7.5 aylıkken birlikte büyütülmeye başlandı. Deneyin başlangıcında, şempanzeye insan gibi davranıldığında bilişsel ve sosyal gelişiminde ne tür değişiklikler olabileceği gözlemlenmeye çalışıldı.

Gua, Donald gibi giydirildi, benzer yiyeceklerle beslendi ve günlük görevlerde aynı şekilde teşvik edildi. Kısa sürede şempanze çatalla yemek yemeye, dik yürümeye ve verilen 20’den fazla komutu yerine getirmeye başladı. Gelişim açısından insan olan Donald’dan üstün olduğu yönünde yorumlar yapıldı.

Ancak zamanla, türler arasındaki farklar belirginleşmeye başladı. Donald kelimeler üretmeye başlarken, Gua’nın konuşma yönünde ilerleme kaydetmediği ortaya çıktı. Şempanzenin zihinsel gelişimi, insan iletişimine olan fizyolojik sınırlamalardan dolayı tıkanmış gibi görünüyordu.

Gua’dan Etkilenmesi Beklenirken Donald Etkilendi

Deneyin en şaşırtıcı kısmı, başlangıçta yapılan tahminlerin aksine gerçekleşti. Beklenti, şempanzenin insan davranışlarını aldığını gösteriyordu. Ancak zamanla Donald, Gua’dan etkilenmeye başladı. Gua’nın seslerini taklit eden, insanları ısıran ve dört ayak üzerinde yürümeye başlayan Donald, giderek “şempanzeleşiyordu”. Bu durum aileyi ciddi şekilde endişelendirdi ve 9. ayın sonunda deney sonlandırıldı.

Tartışmalar Aldı Başını Yürüdü

Deney, sadece sonuçlarıyla değil, aynı zamanda etik boyutuyla da tartışmalara sebep oldu. Johns Hopkins Berman Biyoetik Enstitüsü’nden Prof. Jeffrey Kahn, çiftin bu riski önceden görmesi gerektiğini öne sürdü. Kahn, “Bir bebekle köpek yavrusu büyütürseniz, köpeğin insanlaşmasını bekleyemezsiniz” diyerek, deneyin çocuk üzerindeki psikolojik etkilerini vurguladı.

Kahn, deneyin bilimsel geçerliliğine de şüpheyle yaklaştı ve “Kendi aileniz üzerinde deney yaparsanız, objektif ve kontrollü bir laboratuvar çalışması olamayacağını” ifade etti.

Gua da Donald da Yaşayamadı

Deney sona erdikten sonra, Gua Florida’daki Yerkes Bölgesel Primat Araştırma Merkezi’ne gönderildi. Ne yazık ki, burada bir yıl sonra zatürreden yaşamını yitirdi.

Donald ise hayatına devam etti ve doktor oldu. Ancak yıllar sonra, ebeveynlerinin ölümünden kısa bir süre sonra 42 yaşında hayatına son verdi. Uzmanlar, bu durumla deney arasında doğrudan bir bağlantı kuramasalar da, çocuk yaşta maruz kaldığı olağandışı deneyin etkilerinin olabileceği üzerinde duruyor.