Antik Kefir Peyniri Keşfi: Çin’deki 3.600 Yıllık Bronz Çağı Mezarlarında

Çin’in kuzeybatısındaki Taklamakan Çölü’nde bulunan 3.600 yıllık Bronz Çağı mezarları, insanlık tarihinin en eski peynir örneğini gün yüzüne çıkardı. Bilim insanlarının gerçekleştirdiği çığır açan bir DNA analizi, Xiaohe halkına ait mumyaların baş ve boyun bölgelerine yerleştirilmiş gizemli beyaz maddenin kefir peyniri olduğunu ortaya koydu. Bu keşif, antik insanların mikrobiyal süreçleri nasıl ustalıkla kullandığını ve beslenme alışkanlıklarını anlamak için yeni bir pencere açtı.

Pekin’deki Omurgalı Paleontolojisi ve Paleoantropoloji Enstitüsü’nden paleogenetikçi Prof. Qiaomei Fu liderliğindeki araştırma ekibi, Tarım Havzası’nda yer alan Xiaohe mezarlığında bulunan peynir kalıntılarını inceledi. Yaklaşık on yıl önce keşfedilen bu kalıntılar, çölün kurak koşulları sayesinde doğal olarak mumyalanmış cesetlerin yanında korundu.

Araştırmacılar, peynir örneklerinde keçi ve sığır DNA’sı tespit ederken, günümüzde kefir üretiminde kullanılan probiyotik bakteri Lactobacillus kefiranofaciens’in izlerine rastladı. Bu bulgu, antik Xiaohe halkının modern kefir üretimine benzer yöntemler kullandığını gösterdi.

Harvard Üniversitesi’nden antropolog Prof. Christina Warinner, “Bu keşif, antik toplulukların fermantasyon süreçlerini nasıl kontrol ettiğini ve süt ürünlerini uzun süre saklamak için geliştirdikleri teknikleri anlamamızı sağlıyor” dedi. Warinner’a göre, soğutma teknolojisinin olmadığı bir dönemde süt, birkaç saat içinde fermente olmaya başlıyordu ve bu süreç, peynir üretimini kaçınılmaz kılıyordu.

Xiaohe mezarlarında bulunan peynirin, ölülere yolculuklarında eşlik etmesi için bir tür “yol atıştırmalığı” olarak gömüldüğü düşünülüyor. Araştırma, Cell dergisinde yayımlanarak antik DNA çalışmalarında yeni bir dönemin kapısını araladı.

Fu ve ekibi, peynirdeki bakterilerin 3.600 yıl boyunca nasıl evrimleştiğini inceleyerek, günümüzde Rusya ve Tibet kökenli Lactobacillus bakterileriyle antik örnekler arasında genetik bağlantılar kurdu. Tibet kökenli daha az bilinen bir bakteri grubuyla ilişkilendirilen bu bulgu, probiyotik bakterilerin tarihsel evrimine dair önemli ipuçları sundu.

İsviçre’deki Bern Üniversitesi’nden mikrobiyolog Dr. Markus Fischer, “Bu çalışma, antik gıda kalıntılarının yalnızca beslenme alışkanlıklarını değil, aynı zamanda mikrobiyal ekosistemlerin evrimini anlamak için ne kadar kritik olduğunu gösteriyor” yorumunda bulundu. Fischer, Xiaohe halkının Orta Doğu ve Yunanistan’daki geleneksel peynir yapım yöntemlerinden farklı olarak tek bir hayvan türünden süt kullandığını, bu tercihin ise kültürel veya çevresel faktörlere bağlı olabileceğini belirtti.

Arkeolojik kanıtlar, süt ürünlerinin 9.000 yıl önce Anadolu ve Levant bölgesinde kullanılmaya başlandığını gösterdi. Ancak Xiaohe mezarlarında bulunan 3.600 yıllık kefir peyniri, bugüne kadar keşfedilen en eski doğrudan peynir örneği olarak öne çıktı.

Araştırmacılar, bu tür antik DNA analizlerinin, insanlık tarihinin beslenme ve kültürel pratiklerini anlamada devrim yaratabileceğini vurguladı. Qiaomei Fu, “Xiaohe halkının genetik olarak izole olmasına rağmen farklı kültürel etkilerle iç içe olduğunu görüyoruz. Bu, antik toplulukların ne kadar karmaşık ve bağlantılı olduğunu gösteriyor” dedi.

Taklamakan Çölü’ndeki bu olağanüstü keşif, antik DNA teknolojisinin gücünü bir kez daha ortaya koyarken, insanlık tarihinin lezzetli bir parçasını yeniden canlandırdı.